De gemeenten Barendrecht, Albrandswaard en Ridderkerk (BAR-gemeenten) hebben als doel om in 2050 CO2-neutraal te zijn. Een belangrijke sleutel om deze doelstellingen te halen ligt in de stimulering van duurzaam gedrag van bewoners. De manier waarop mensen binnen een huishouden hun leven inrichten heeft een grote impact op klimaatverandering (Dietz. et.al., 2009). Deze informatie is vaak wel bekend bij burgers, maar blijkt het toch lastig om de leefstijl aan te passen naar meer duurzame gedragingen (Lorenzoni, Nicholson-Cole, & Whitmarsh, 2007). Hoe kan de gemeente huishoudens helpen om hun leven duurzaam in ter richten, terwijl we tegelijkertijd recht doen aan de diversiteit van de samenleving? Deze vraag is door de gemeenten neergelegd bij de Erasmus School of Social and Behavioral Sciences, en heeft geleid tot het onderzoeksproject ‘Duurzaamheid als Collectieve Gedragsopgave’. In dit onderzoek gebruiken we verschillende methodes: vragenlijsten, focus groepen, etnografisch onderzoek en co-creatie.

We kiezen in dit onderzoek voor een analytische benadering van gedrag die recht doet aan de complexiteit van de context waarin gedrag plaatsvindt. We doen dit door ‘Sociale Praktijken’ te bestuderen. Vaak wordt er door beleidsmakers gezocht naar oplossingen vanuit een psychologisch gedragsperspectief, waarin de beweegredenen (normen, waarden, motivatie) van individuen centraal sstaat. Gedrag werkt echter niet lineair. Social practice theory heeft als uitgangspunt dat alledaags gedrag verwikkeld is in verschillende (sociale) systemen. Gedrag is een onderdeel van de patronen waarin mensen hun dagelijks leven vormgeven. Bij deze patronen spelen betekenissen, vaardigheden en materialen een rol (Brand, 2010). Een relevante sociale praktijk om te onderzoeken is ‘retrofitting’, omdat verduurzaming van de woning hier een onderdeel van kan zijn. Retrofit is een continu proces waarin kleine of grote fysieke veranderingen in en aan de woning worden gemaakt, om als gezin te leven in een thuis (Judson & Maller, 2014). Naast retrofitting kiezen we een focus op voedsel-gerelateerde sociale praktijken. Voeding is namelijk verantwoordelijk voor zeker 21% van de CO2 uitstoot van een gemiddeld Nederlands huishouden (de Valk et al.,2016) en daarbij is bovendien een groot deel ‘verborgen impact’ (zie illustratie), en er zijn veel links met beleidsthema’s als ‘mobiliteit’, ‘energiegebruik’, ‘recycling’ en ‘voedselverspilling’.